*In-update noong ika-28 ng Junio 2021

SA MGA NANGUNGUPAHAN SA SAN FRANCISCO: ang ilan sa mga lokal at pang-estadong batas ay maaring nakakalito, ngunit may ilang grupo na handang tumulong sa iyo.  Maaring matagpuan ang buong listahan ng mga tenant groups dito.

Hindi kailangang lumipat! Pinalawak ang mga proteksyon laban sa pagpapalayas hanggang Setyembre! Mayroong kasalukuyang pondong Pang-emerhensiyang Tulong sa Upa na makakatulong sa pagbangon mula sa utang sa upa dulot ng COVID at sa mga upang babayaran sa mga susunod na buwan. SFADC.org/upa

Hindi ako makakabayad ng upa.  Ano ang gagawin ko? 

Kung hindi ka makakabyad dulot ng kagipitan na dulot ng kawalan ng sahod o nadagdagan ang gastusin dahil sa pandemia, hindi ka maaring palayasin dahil sa hindi nabayarang upa. May konting panahon pa para makaipon at mabayaran ito.

→  Para sa hindi nabayarang upa sa pagitan ng Setyembre  2020 hanggang Setyembre 2021,  may pang-estadong batas AB 3088 at  SB 91, na nagpapaliwanag sa mga hakbang at prosesong dapat sundin ng nangungupahan at kasero(a).

•Kapag inihain ng iyong kasero(a) ang abisong “magbayad o lumayas (pay or quit),” mayroong 15-araw na palugit para i-sumite ang “Deklarasyon ng Kagipitan dulot ng COVID-19”, na iyong pinirmahan sa ilalim ng parusang pagbubulaan. Kung hindi ito mai-susumite sa loob ng 15-araw, ang iyong kasero(a) ay maaring simulan ang pasasampa sa kasong pagpapalayas laban sa iyo. Kung ang iyong sahod ay lampas 130% ng area median household income, ang iyong kasero ay maaring humingi ng katibayan tungkol sa iyong kagipitan dulot ng COVID-19.

• Kailangang magbayad ng mahigit 25% ng iyong upa sa pagitan ng Setyembre hanggang Setyembre sa o bago mag ika-30 ng Setyembre 2021.  Kung hindi, ang iyong kasero(a) ay  maaring simulan ang pagsasampa ng kasong pagpapalayas laban sa iyo.

• Ang natitirang 75% ng iyong upa ay maaring singilin sa pamamagitan ng small claims court o sa ibang proseso ng pagkolekta ng utang. Subalit, hindi ka maaring palayasin dahil sa natitirang halagang ito.

Mayroong tulong upang mabayaran ang upa. Bisitahin ang sfadc.org/upa para sa karagdagang impormasyon.

Pambansang Utos ng CDC 

Ang Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ay naghain ng pansamantalang pambansang moratorium sa karamihan ng pagpapalayas dulot ng hindi nabayarang upa mula  ika-4 ng Setyembre 2020 hanggang ika-31 ng Disyembre 2020. Subalit, pinalawak ito kamakailan hanggang ika-31 ng Hulyo 2021. Sa karamihan ng mga situwasyon, nagbibigay ng mas mainam na proteksyon ang mga pang-estado at lokal na batas para sa mga nangungupahan sa San Francisco. Ngunit sa ilang kondisyon, maaring makadagdag ito ng proteksyon .  Makipag ugnayan sa isang tenant rights group kung nais mong tuklasin kung makakatulong ito sa iyo. Para makamit ang mga proteksyong ito, lahat ng mga adulto sa kasambahayan ay kailangang magsumite ng deklarasyon (tagalog) sa iyong kasero(a).  Gumawa ng Fact Sheet ang HUD na madaling basahin, para maintindihan ng mga nangungupahan kung sila ay kwalipikado at kung paano makakamit ang mga proteksyong ito. Ang National Housing Law Project ay gumawa rin ng mas detalyadong legal na pagsusuri ng utos na ito, at nagtipon sila ng iba pang kaalaman dito.

Protektado ba ako laban sa ibang pagpapalayas? 

Ang AB 3088 ay nagsisilbing proteksyon laban sa pagpapalayas dulot ng hindi nabayarang upa.  Ipinagbabawal ng lokal na legislasyon ang iba’t ibang uri ng pagpapalayas (maliban kung ang pagpapalayas ay sanhi sa kalusugan at kaligtasan ng sinoman o ang Ellis Act) hanggang ika-30 ng Setyembre 2021. Samantala, ipinagbabawal ng Utos ng CDC ang karamihan sa lahat ng pagpapalayas, kabilang ang Ellis. Angkop ito sa mga nangungupahan hanggang ika-31 ng Hulyo 2021, at maaring magsumite ng  deklarasyon (tagalog) sa inyong kasero sa kahit anong oras (matatagpuan ang karagdagang kaalaman dito).

Kabilang sa pang-estadong batas na AB 3088 at SB 91 ang multang aabot sa $2,500 para sa mga kasero(a) na magtatangkang palayasin ang kanilang nangungupahan (sa pamamagitan ng pagpalit ng susi, pagpatay sa kuryente, pagtatapon ng kagamitan, at iba pa). Mahigpit na ipinagbabawal din ang mga kasero(a) sa pag gamit ng iba’t ibang uri ng kasong pagpapalayas, bilang ganti sa hindi nabayarang upa. Ang pambansang batas ay nagdadagdag ng multang aabot sa $200,000 kapag lumabag ang kasero(a) sa pambansang utos.

MGA IBANG PAGBABAGO SA PROTEKSYON NG NANGUNGUPAHAN

Pansamantalang Ipinagbabawal ang Malakihang Pagtaas ng Upa:

Ipinagbabawal ng pang-estadong batas ang pang-gagancho ng upa sa kalagitnaan ng state of emergency.  Ibig sabihin nito, ipinagbabawal ang mga kasero na singilin (o mag presenta) ng upa na lampas 10% ng kanilang sinisingil bago mag ika-10 ng Pebrero 2020, kahit hindi ka sakop ng rent control. Ipinagbabawal din ang mga kasero(a) na magpalayas ng nangungupahan at ipa-upa ito sa iba ng mas mataas na halaga kaysa sa presyong binabayad ng napalayas na nangungupahan.  Maaring gamitin ang halimbawang liham ng Tenants Together,  kung nakatanggap ka ng abisong pagtaas ng upa ng lampas 10% pagkatapos maideklara ang State of Emergency noong ika-10 ng Pebrero 2020.

Pag-aapply sa Abot Kayang Pabahay: Matatuloy pa rin ang mga nakaplanong pagbunot ng mapipili sa San Francisco, ngunit sa online lamang sila tumatanggap ng applications. Maaring basahan ang pahinang ito para sa karagdagang kaalaman.

Sa Mga Nangungupahan sa Residential Hotels (SROs): Sakop din ng eviction moratorium ang mga nangungupahan sa SROs, kahit hindi pa sila idinedeklara bilang nangungupahan (halimbawa., sila ay nakatira sa SRO unit sa loob ng 32 araw).  Kung hindi pa idinedeklara ang pagiging nangungupahan (halimbawa; nakatira sila sa SRO unit sa loob ng 22 araw), protektakdo sila laban sa pagpapalayas sa kagitnaan ng kasalukuyang krisis. Ngunit, kapag ibinawi ang moratorium, magsisimula ang katayuan ng pagiging nangungupahan kung kailan sila nagsimulang mangupahan sa kanilang  (halimbawa; simula 22 araw). Samantala, may ilang bagong batas at gabay na tinutukoy ang proteksyon ng mga kasalukuyang naninirahan sa mga residential hotels.

May isang emergency ordinance na kinakailangang alukin ng ating lungsod ang mga pribadong silid sa mga hotel para sa mga naninirahan sa SRO na nagpositibo sa COVID-19. Ito ay nagsisilbing gabay sa mga naninirahan na tumawag sila kapag may katanungan tungkol sa pag-test, pangagalaga sa kalusugan, at makamit ang kinakailangang silid sa mga hotel. Ipinagbabawal ng pangalawang emergency ordinance ang anumang pagpapalayas dulot ng hindi nabayarang upa ng nangungupahan sa SRO tenants sa kalagitnaan ng moratorium at naglalaan ng COVID-19 SRO Relief Fund para mabayaran ang hindi nabayarang upa.

Noong ika-10 ng Marso 2020, ang Department of Public health ay nag utos na dapat linisin ang mga pinagtitipunang silid at madalas hawakan at puntahan sa mga residential hotels ng mahigit isang beses kada araw o higit pa kung kinakailangan. Ang mga kailangang sundin na gabay sa paglilinis ay matatagpuan dito

Tourist Hotel: Sa mga tumutuloy sa tourist hotels o unit sa loob ng residential hotel, hindi ito sakop ng residential eviction moratorium. Ngunit ito ay protektado ng  April 14 executive order  na ipinagbabawal ang pagtanggal ng mga bisitang ibig tumuloy sa hotel sa kalagitnaan ng kasalukuyang pampubliko at pangkalusugang emergency. Kinakailangan ng mga bisita na ipagpatuloy ang pagbayad sa kanilang silid sa hotel at ipaalam sa hotel kung nag-positibo sila o nagpapakita ng sintomas ng COVID-19 o kung sila ay self-isolating or nagkakwarantine dulot ng posibilidad na na-expose sila sa COVID-19. Para sa karagdagang kaalaman, mag-click dito.

Utilities: Hindi puputulin ng San Francisco Public Utilities Commission ang kuryente at tubig dahil sa hindi kayang mag-bayad sa mga serbisyong ito. Maari nilang hindi singilin ang anumang late fees sa anumang hindi nabayarang singil. Itinigil din ng Pacific Gas and Electric Company (PG&E) ang pagputol dulot ng hindi pagbayad ng mga residential at commercial customers. Mag-aalok din sila ng payment plan sa mga customers na itinukoy ang kanilang kagipitan dulot ng COVID-19.

Nangangamba ka ba tungkol sa upa?

Hindi naging malinaw ang kahalagahan ng pabahay sa ating kapakanan. Nanalo man tayo sa ilang mahalagang proteksyon para tiyakin na ang mga tao ay may tirahan at hindi mapapalayas sa gitna ng state of emergency. Subalit, karamihan sa mga proteksyong ito ay nagsisilbing pag-antala sa hinaharap na krisis ng ating komunidad. 

Nanawagan kami sa pagkansela ng upa at mortgages dahil pinipigilan nating pasanin ang mga utang. Nagsimula ang malalaking real estate na sasalbahin nila ang kanila puhunan, ngunit nangangamba ang mga nangungupahan tungkol sa hindi inaasam na utang kapag binawi na ang mga emergency protections.  Karamihan sa atin ay wala pa ring trabaho o nabawasan pa rin ang sahod, subalit aabot ng libo-libong dolyar ang ating utang, kasama ang patong-patong na gastusin. 

Masyado nang mataas ang upa. Mahigit isa sa apat ng mga nangungupahan sa San Francisco ay nagbabayad ng upa lampas sa 50% ng kanilang sinasahod, bago pa nagkaroon ng krisis. Ito ay nagpapatunay sa hindi abot-kayang pabahay, at ang iba’t ibang lahi ay nagigipit dulot ng pagtaas ng presyong pabahay na sinamantala ng mga taga Wall Street.

#KanselahinAngUpa #KanselahinAngMortgages #PabahayParaSaLahat 

Mas malakas ang pwersa ng mga nangungupahan kapag tayo ay magkakaisa. Kabilang dito ang pagkakaisa ng mga nangungupahan bilang isang gusali, mga gusaling pagmamay-ari ng isang kasero(a), pag pulong ng mga nangungupahan na nakatira sa parehong kalye, o sa pagsali sa mas kilalang tenant’s organization. May ilang gabay na makakatulong  sa pagsimula ng pagkakaisa kasama ang iyong mga kapit bahay. Kasama dito ang nilikhang Beyond Recovery Organizing Toolkit ng Homes for All’s (sa wikang Ingles), na may detalyadong gamit kung paano magsimulang magkaisa sa iyong tinitirahang gusali o kasama ng iyong mga kapit bahay. May iba pang mga gabay sa  wikang Ingles sa pahinang ito.

Hindi ka nag-iisa! Makisangkot sa mga nagkakaisa para mag wagi sa iba’t ibang antas ng gobyerno sa lokal, estado at pambansang pamahalaan:

• Ibahagi ang iyong kuwento! Makapangyarihan ang iyong kuwento! Kailangang malaman ng ibang tao na hindi sila nag-iisa. At dapat malaman ng mga politiko ang puno’t dulo ng ating suliranin.Mag-click dito para i-submite ang iyong kuwento at ibahagi kung paano naapektuhan ng COVID-19 ang iyong situwasyon.
• Kung naninirahan ka sa mga lugar na nakalista sa ibaba, mangyaring makipag-ugnayan sa iba at humingi ng tulong sa pagkakaisa kasama ng iyong mga kapit bahay. 
  • Kung nangungupahan ka sa gusaling pagmamay-ari ng Veritas, sumali na sa Veritas Tenants Association! Mangyaring makipag-ugnayan kay Brad sa  brad@hrcsf.org. 
  • Kung nangungupahan ka sa Westside ng San Francisco (kabilang ang Richmond District at Sunset District), at ibig mong humingi ng tulong sa pagkakaisa kasama ng iyong mga kapitbahay,  makipag-ugnayan sa isang taga-pulong  sa Housing Rights Committee sa 415-947-9085
  • Kung nangungupahan ka sa SOMA o Excelsior, makipag-ugnayan sa SOMCAN, 

Ano ang Rent Strike? Ang rent strike ay uri ng pagpoprotesta kung saan ilang grupo ng nangungupahan ay tumatanggi na magbayad ng upa hangga’t hindi nakakamit ang ilang kondisyong inaasam. Sa kasalukuyan, maraming grupo sa buong bansa ang nananawagan para mag-rent strike hangga’t makamit ang inaasam na kondisyon ng #DebtFreeFuture o walang utang sa kinabukasan. Maaring i-antala ng mga nangungupahan ang pagbayad ng upa sa San Francisco kahit hindi nakikisangkot sa rent strike. Ngunit ang nag-iisang tao na hindi magbabayad ng upa ay hindi kinikilala bilang rent strike. Ang pagkakaisa kasama ng iyong kapit-bahay sa parehong gusali na magdedesisyong hindi magbabayad ng upa ay uri ng rent strike. Lahat na uri ng pagpoprotesta ay may ilang kapalit na panganib. Subalit, kahit anong uri ng hindi pagbabayad ay mas ligtas at epektibo kapag gagawin ito kasama ng karamihan sa iyong kapit bahay at kabilang kayo sa mas malawak na kilusang pagkansela ng upa. 

Ito ang ilang gabay sa pagsimula ng anonimong rent strikes mula sa Veritas Tenants Association. Patuloy silang nagkakaisa para mag-wagi para sa rent rollbacks at higit pa sa mga gusaling pagmamay-ari ng pinaka kilala ngunit masamang kasero ng San Francisco: dapat isa pampubliko at maayos na magkaisa para gawin ang rent strikes, 

Magkaisa!

– Gumawa ng listahan ng mga kasalukuyang nangungupahan sa inyong tinitirahang gusali. Maari rin isama ang mga nangungupahan sa ibang gusaling pagmamay-ari ng parehong kasero(a).

– Makipag usap kasama ang iyong mga kapitbahay para magkaisa sa rent strike. Kapag gagawin ang rent strike, dapat kabilang dito ang karamihan ng mga nangungupahan sa inyong tinitirahang gusali  Mag abot ng mga sulat sa ilalim ng kanilang pinto, at tanungin ang iyong kapitbahay na makipag-ugnayan sa mga kilala nilang kapitbahay o nangungupahan—makipag-ugnayan sa lahat ng nangungupahan! 

– Hingin ang pagpayag ng mga nangungupahan sa inyong gusali na hindi magbabayad ng upa sa umpisa ng buwan. Ang listahang nakasulat sa itaas ay makakatulong sa pag tantsa ng inyong pagkakaisa!

– Gumawa ng epektibong paraan ng pag-uusap sa isa’t isa.– gumawa ng Facebook group, group text thread, group email thread at phone tree.

Magsulat ng liham sa iyong kasero(a)!

• Mangyari sundan ang gabay dito para magsulat ng liham mula sa bawat unit na sasali sa strike. May ilang gusali na nagpupulong para magpadala ng isang liham sa kanilang kasero(a). Hindi kami siguro kung aabot sa korte ang pinagsamang liham, ngunit ito ay magpapatunay sa inyong pakikisangkot at pagkakaisa. 

Isa Pampubliko ito! 

– Tiyakin kung sino ang mapagkakatiwalaang tagapulong o tagapayo mula sa isang kilalang tenant’s organization, tulad ng Housing Rights Committee of SF, o SOMCAN. Maari namin ibahagi ang iyong pagsali sa strike sa pamamagitan ng social media at iba pang networks para tiyakin na ang inyong pagsali sa strike is kasali sa adbokasiyang pagkansela ng upa sa gitna ng COVID-19.

– Tiyakin kung sino ang makikipag-usap sa mga tagapagbalita o reporters. 

Sa unang araw ng strike:

– Maglagay ng karatula sa inyong binata na nakasulat ang  “Naka-Strike Kami” or, “Naka-Strike Kami Para Kanselahin Ang Upa.”

– Mag-post sa social media — mas mainam kung group photo ito, basta may social distancing! — Banggitin sa iyong post na hindi magbabayad ng upa ang karamihan ng nangungupahan sa inyong gusali at na-iparating na ito sa iyong kasero(a). Mangyari i-tag ang SFTU (@SFTenantsUnion), HRCSF (@HousingRightsSF), CJJC (@CausaJusta), SOMCAN (@somcan.sf) at Tenants Together (@TenantsTogether). Gamitin ang hashtag na #KanselahinAngUpa.

– Maaring idagdag ang iyong pakikisangkot sa Rent Strike Map ng Anti-Eviction Mapping Project.